Onze natuurlijke staat is flow, maar het is niet onze enige menselijke staat. Alsof stress dan onnatuurlijk zou zijn. Dat is het niet.
Het is natuurlijk om heen en weer te (kunnen) bewegen tussen verruiming en expansie, met flow en dus focus.
Vanuit deze flow-default maakt ons systeem uitstapjes naar een actiever stress systeem, en dus niet andersom. Het stresssysteem is niet de basis, maar wordt actief als nodig.
Dat is lang niet altijd wat we ervaren. Het is regelmatig alsof ons lijf in voortdurende staat van gespannenheid is:
er gebeurt iets, iemand zegt iets, je voelt je niet gezien, onze gedachten draaien rond in zorgen, stress of oplossingen voor de dagelijkse problemen. Of analyses, uitleg.
Stress als vijand of een plagend zusje
Wat gebeurt er dan eindelijk? Er zijn (onbewuste) overtuigingen, of razendsnelle automatische gedachten vanuit ooit als onveilig ervaren situaties (waar we emotioneel alleen mee bleven).
De stress komt via die weg in ons systeem. Zet onze biologie op scherp, hartslag omhoog, onrust, beweeglijkheid of juist (mentale) verlamming. Het lijkt alsof de situaties ons stress geven en we geen keuze meer hebben. Dat voelt behoorlijk als klem zitten. En dat willen we niet, we willen er vanaf, en dat zet ons stress systeem ook weer aan.
Meestal zijn het dus beschermmechanieken via gedachten en overtuigingen, die maken dat de ervaring van stress (veel) te lang duurt en ontstaan de schadelijke gevolgen. Inclusief vele gezondheidsklachten en minder ervaren van welzijn en de flowstaat.
Onze cirkelende gedachten willen ons (vaak onhandig) beschermen en ons energiebudget regelen via emoties.
Het goede nieuws is: het is menselijk. Overtuigingen die niet levensbedreigend zijn maar wel je stresssysteem en emoties steeds aan zetten en ons verleiden ze te geloven. Dat gebeurt nou eenmaal in ons systeem.
Maar belangrijker: het feit dát jij voelt meer flow in je leven wil ervaren, is een bevestiging van hoe heel en gezond je bent. Je systeem wéét dat en streeft dat na. Vanzelf.
Daarop mee gaan, op kan op zichzelf al een ervaring van flow geven, ook met de emotie of onrust.
Ikzelf merk dat metaforen me vaak openen om dat te zien en voelen. Zo gebruik ik in de training en individuele trajecten vaak deze metafoor: Stress-signalen zijn als een plagend zusje.
Plagen tussen broertjes en zusjes is spelen met verschillende vormen van levensenergie. Het kan irritant voelen of grappig. Het kan je uitnodigen tot andere keuzes (ipv als een probleem op zich), emoties te lasten stromen of inspireren om te imiteren of emoties eens wat groter of kleiner te laten worden. Het is er, beiden doen het ermee. En liefde is er toch, er in, er doorheen, er onder.
Op zo’n manier naar stress kijken kan enorm bijdragen aan de ervaring van welzijn en onze interacties in werk- en privé situaties.
Verschillende mindsets rondom ‘stress’
Uit onderzoek in de jaren ’90 blijkt een groter overlijdensrisico bij stress, máár: alleen bij mensen die overtuigd waren dat stress schadelijk was voor hun gezondheid. Voor degenen die wel veel stress ervaarden en dat niet als schadelijk zagen, bleek de kans om eerder te overlijden niet groter, maar ze hadden juist het laagste risico van iedereen in de studie!
Nu hoef je niet ineens jezelf te dwingen om alleen maar positief naar stress te kijken. Dat zou wel de moderne in onze maatschappij gangbare manier van denken zijn.
Maar het feit dát er verschillende manieren zijn om naar stress te kijken, die elk gevolgen hebben, leert ons dat onze blik dus bepaalt hoe onze werkelijkheid is. En we dus invloed hebben in hoeverre actie en bewustzijn een ervaring worden. Een ervaring van eenzijn.
Dat komt overeen bij wat oeroude tradities ons voorgeleefd hebben. Zowel de yogatraditie, de kabbala, de soefie, als de boeddhistische blik
Flow heeft ons stresssysteem nodig
Flow is een ervaring die past bij onze speelse aard, ons groei-instinct via ontdekkend genieten. Waar tijd weg lijkt te vallen en we in het moment boven onszelf uitstijgen. Waar moeite bij hoort, misschien zonder dat we het moeite noemen.
Want onderdeel van flow is actie, waar we ons ‘stress’ voor nodig hebben. Die ‘stress’ noemen we dan uitdaging. Of dat er balans tussen onze vaardigheid en hoe uitdagend een taak voor ons is.
Een ander onderdeel is aandacht richten. Dat gaat in flowstaat via nieuwsgierigheid en een innerlijke drive. Deze vaardigheid van focus (stresssysteem alweer) kan dus ook ingezet worden om flow ervaringen die er al zijn op te merken.
Inzicht in je eigen werking en vriendschap met je zenuwstelsel kan zomaar ineens golven van flow ervaring brengen (zelfs tijdens stress).
Dus ons (hele) Zelf, oude tradities en de wetenschap kunnen leiden naar het inzicht van de default staat ‘Flow’ én dus de ervaring ervan.
