Sauna met zn vieren. Goed verjaardagscadeau nog aan de zestienjarige, al zeg ik het zelf 😉
Het is mentale verteringstijd (tenminste als je sauna niet als bijkletsdag gebruikt). Zo draagt elke sauna, elk koude bad en elke ligbedje bij om de mentale activiteiten van school en werk te verwerken. Er ontstaat ruimte, leegte en belichaming van leven. Zakken in zijn.
👣 Ik lag met glimlach de warmte en sauna geuren op te snuiven (zachtjes hoor) en te genieten van de tieners die zich vrij voelen in hun lichaam. En dacht: hoe noem je in stilte naast elkaar de hete sauna ervaren, op een groot ligbed alle vier een eigen boek lezen op zachte kussen en zonder woorden samen zwemmen?
Er komen woorden op als ‘verbinding’, diepe afgestemdheid, ‘soulful presence’. Levendigheid in zijn.
👣 Geluk is .. dat ieder via het eigen lichaam ervaart wanneer de hitte of kou genoeg is, en daarop vrij handelt. Het ene kind geniet van de warmte tot de zandloper voorbij leeg is, de ander loopt tussendoor het koude water in en komt nog eens terug.
👣 Geluk is… dat ik me besef dat ze flexibel met polariteiten omgaan. Zowel de hitte als de kou opzoeken en verlaten. Zoals ze thuis de chaos en de orde in en uitgaan, harmonie en onenigheid, enthousiasme en verdriet en ook meegaanheid en eigenzinnig initiatief. Niet OF, maar EN. En het leven dwars door en met de polariteiten geleefd wordt.
👣 Geluk is.. dat vanuit zo’n dagje sauna een rustige beweging ontstaat naar Latijn, Frans, Debattraining, yogalessen of de opleiding Belichaamd Leiderschap.
Niet eens trager of minder actief, maar vanuit achterover leunende rust waarin alles vloeiender gaat. Een andere realiteit ontstaat met op het oog dezelfde ingrediënten, maar uit een andere staat van zijn.
👣
Hoe leef jij met polariteiten en ontdekkingen in je zenuwstelsel staten?
————
Eigenwijs in evenwicht staat voor belichaamde compassie en betrokkenheid bij je zelf, elkaar, de aarde en om dood, rouw en stress niet gescheiden te zien van leven, liefde en flow. Thuis in je lijf en leven. Be in the doing via modderige spiritualiteit. Laten we verhalen en ervaringen van zin delen met elkaar.
Als we het niet meer weten of zien zitten en we gevloerd zijn door hevige emoties: dat zijn dé momenten waarop we gaan groeien en leren, stelt Dabrowski.
Anders dan de gangbare kijk op ontwikkeling
De meeste reguliere of gangbare ontwikkelingstheorieën stellen dat intense emotionaliteit (neurose) belemmerend werkt, vandaar alle inzet op emotieregulatie en ‘rust’.
Wat nou als emotionele turbulentie juist een motor is om naar een volgende menselijke laag te komen? Een stuwende kracht om je jezelf en je leven opnieuw vorm te geven op een manier die meer past bij de ware aard van jou en het leven zelf.
Zou je dan in alle ellendige emotie en uit-balans voelen niet door je tranen heen staan te juichen? Zou je een diep rouwproces met overgave en dankbaar laten gebeuren? Met compassie, waardering en zelfcoaching brengt dat innerlijke vrijheid om het leven te leven, passend bij je gekozen waarden voor de samenleving. Toegegeven, dat is niet per se makkelijk 😉
Misschien kun je je hierin laten steunen door – of op z’n minst nieuwsgierigheid voelen naar – de Poolse psycholoog en psychiater Kazimierz Dabrowski (1902-1980) met zijn Theorie van de Positieve Desintegratie (TPD): de intensiteit toont je groei-instinct aan en geeft je de kans om je potentie meer te leven en de veelheid van het leven te waarderen
Dabrowski was persoonlijk en al jong bekend met de dood en de emoties daarrond, via ervaringen in en na WO II, zijn gevangenschap onder het stalinistische bewind en de dood van zijn zusje. De druppel tot zijn carrièrekeuze voor geestelijke gezondheid was de zelfdoding van zijn beste vriend. Hij was op zoek naar een theorie waar het menselijke gedrag in alle uitersten in verklaard kon worden, zowel de gruwelijkheden als de warmste empathie. En heeft veel onderzoek gedaan voor deze theorie.
Hij ging met zijn visie radicaal in tegen de psychologische consensus van die tijd (en deze tijd). Niet alleen vanwege het positieve licht op emotioneel lijden en overprikkeling, maar ook omdat hij stelde dat hogere ontwikkeling niet gebouwd is op lagere. Hij geloofde dat diepe ontwikkeling het nodig had dat lagere structuren afgebroken worden, je dus psychisch, mentaal en emotioneel uit elkaar valt en jezelf vanuit die chaos opnieuw – met nieuwe structuren – opbouwt.
Ontwikkelpotentieel als kern van de visie van Dabrowski
Dabrowski is in deze tijd vooral bekend in de wereld van hoogbegaafdheid met de overexcitabilities, maar het is veel ruimer en kan precies de ingang zijn die jou steunt als je je uit elkaar gevallen voelt. Waarom? Omdat o.a. emoties een andere duiding krijgen en groeipijnen ineens met je potentieel te maken hebben 😉
De kern van Dabrowki’s TPD gaat over de door-ontwikkeling van persoonlijkheid via het enorme groeipotentieel dat vrij komt bij emoties. Door-ontwikkeling waarheen? Naar je ware zelf. Dit gaat volgens TPD op basis van je diepste waarden en visie op ‘hogere’ mogelijkheden waar psychische groeikracht nodig is (intense prikkels en emoties kunnen dragen) om jouw keuzes te maken.
Het is een humanistische ontwikkelingspsychologie en een ‘hele’ manier om naar jezelf en het mensbeeld te kijken: dynamisch in ontwikkeling. En vanuit heelheid in elke fase.
Vanuit de yogatraditie zou je dit plaatsen op het pad van ont-wikkelen via persoonlijkheid naar je ware Zelf en ‘zelf’ bevrijding. Een ‘heel’ mensbeeld ook in relatie tot het grote geheel. TPD als een aanvullende ingang, of misschien slechts andere taal, om de yogatraditie (en vele andere wijze oude tradities) vanuit ontwikkel-perspectief in je leven te ervaren en belichamen.
Emoties maken je zo betrokken dat je wil groeien
Dabrowksi stelt dat als iets wat er gebeurt je niet raakt, er geen betrokkenheid is en daarmee dus geen neiging ontstaat tot veranderen/groei.
De emoties die wij als ‘zwaar’ of moeilijk ervaren, zijn een heldere poort of een kantelpunt richting een nieuwe werkelijkheid, innovatie en ontwikkeling. Een thema, patroon, de situatie van alle kanten bevoelen, je er op een diepe manier mee verbinden en ermee in actie komen, is creatiekracht naar een nieuwe realiteit. Ze zijn een uitnodiging! (Eentje, zo zie ik het graag: via luchtigheid en speels creatief oerkracht ontdekken)
De uitnodiging aannemen is als een innerlijke drive om andere delen van jezelf ruimte te geven of nieuwe vaardigheden te leren. Want tof, die menselijke capaciteit om in elke situatie te kunnen kiezen waar je heen gaat, daarvoor is het wel nodig om innerlijk ook toegang te ervaren tot die capaciteit. Maar eerst de theorie.
Waaruit is de Theorie van Positieve Desintegratie (TPD, Dabrowski) opgebouwd?
De Theorie van Dabrowski kent drie verschillende elementen die onderdeel zijn van de menselijke ontwikkeling, waar deze kan stoppen of doorgroeien en hoe.
De drie krachten van Ontwikkeling
De vijf lagen waar je met de drie krachten authentiek doorheen komt
De overexcitabilities of overprikkelbaarheden in die krachten
De drie factoren of krachten van ontwikkeling
Volgens Dabrowski zijn er drie factoren of drie krachten die een rol spelen bij de ontwikkeling door vijf niveaus, of liever: lagen, heen. Je groei is volgens deze theorie afhankelijk van de twee bekende factoren: nature en nurture en een derde die Dabrowksi noemt: je innerlijke wil om te leren en groeien.
Nature – je aanleg en specifieke combinatie van mogelijkheden, talenten en capaciteiten op allerlei delen van het menszijn die je bij je conceptie meekreeg, het ontwikkelingspotentieel. Hier zit ook een deel van de overexcitabilities.
Nurture – de invloed van je (sociale) omgeving en hoe je deze interpreteert en ermee omgaat. Hier gaat het om de invloed van onze ervaringen al vanaf in de baarmoeder en de ontwikkeling van ons zenuwstelsel. Hier zit een ander deel van de overexcitabilities.
Groeikracht – wilskracht van je hart, de mate van verlangen naar groei en zelfsturing (dat is iets anders dan alles zelf willen oplossen of bepalen!). Hier wordt zichtbaar waar je voor kiest om bewust mee bezig te zijn om te groeien, via doen en actie. Je waarden zijn hierbij leidend. Deze derde kracht speelt bij ontwikkeling vanaf de derde laag en komt voort uit de eerste twee lagen en overstijgt deze.
Deze drie krachten dragen bij aan de overgangen die je maakt naar een volgende laag. Wat zijn die lagen dan?
b) De vijf lagen
We hebben ons als mens allen meer of minder aangepast aan de ervaringen, normen, waarden, gedrag en energie uit onze opvoeding, het schoolsysteem en de maatschappij. Vandaaruit is er ontwikkeling mogelijk en volgens Dabrowski in vijf lagen of niveaus, die voorbij gaan aan het als mens alleen maar willen ‘functioneren’.
Laag 1: Primaire integratie
Je voelt je eigenlijk wel gewoon prima en het leven gaat zijn gangetje. Je voelt je best vaak blij en dingen ‘zijn nou eenmaal zo’ en je vermijdt gedoe en conflicten het liefst. Zolang er tenminste niemand aan je hoofd zeurt. En je geregeld de beste bent.
Verliezen en negatieve emoties wil je liever niet. Meestal komen ze trouwens door een ander die iets fout deed of zei, het leven dat oneerlijk is of het weer dat ‘slecht’ is. Innerlijke conflicten? Daar doe je niet aan en snapt ook niet dat anderen zich daarmee bezighouden, nutteloze zelfreflectie. Stiekem komt de onzekerheid heus wel eens op, maar die weet je snel weer weg te werken: gewoon niet te veel bij stilstaan.
In deze laag is er een samenhangende psychologische structuur: plezier zoek je op en pijn vermijd je, zonder werkelijke autonomie of eigen verantwoordelijkheid te nemen als iets anders/onprettig/fout loopt. Conformiteit is belangrijk & socialisatie.
Laag 2: Eénlagige (unilevel) desintegratie
Hier vallen mentale structuren uit elkaar en je bent aardig zelfbewust. Dit is de fase van onrust (dis-ease volgens Dabrowski). Soms als een reactie op verandering zoals de puberteit, de dood of een intense reis. Je voelt je wiebelig, je emoties wisselen en er kunnen gedachten zijn als ‘is dit het dan?’, ‘dit kan toch ook anders?’.
Je bent je bewust dat je veel voelt, zelf, maar gelooft ook dat je andermans gevoelens overneemt en je wil dat de ander zich fijn voelt, want dan voel jij je ook fijn. Of je sluit af.
Je ziet polariteit in de wereld en in jezelf en dat voelt zwaar. Er ‘ontstaan’ conflicten in je binnenwereld en met je omgeving of vage lichamelijke klachten of angsten. Systemen moeten en kunnen anders, maar jij voelt je klem. Emoties mogen best af en toe, maar niet te veel en al dat getwijfel doet je verloren voelen in het niet-weten, schaamte of schuld. Daar wil je vanaf. In deze fase zoeken mensen vaak hulp. Desintegratie voelt kwetsbaar en je zal willen herstellen naar de primaire integratie: dat voelde wel goed. Dat is een bescherming mechaniek tegen nog verder uit elkaar vallen en alle risico’s van dien.
In deze laag ben je bewust van waarden en keuzes die niet eigen voelen, maar wel vertrouwd zijn en is er een neiging richting sociale goedkeuring. Deze tweede laag is het eerste niveau van desintegratie: jij, of de emotionele en mentale structuren die zo overzichtelijk leken, valt uit elkaar. Hier kan stress of innerlijke pijn groot voelen. In deze laag ontstaan vaak crisissen: een burn-out, depressie, ziekte of zelfs psychose en suïcide-neigingen. In dit niveau zie je geen directe oplossing.
Je kan hier lang blijven hangen en na jaren van ellendig voelen weer in de eerste laag komen, of doorgroeien naar de derde laag en je met de potentiekracht van emotie moreel eigenwijs doorontwikkelen.
Je wordt vanaf deze laag niet meer alleen door nature (aanleg) en nurture (ervaringen en zenuwstelsel uit je omgeving) vooruit gestuwd, maar vooral door de wens om te groeien (de derde kracht).
Je hebt een vermoeden van wat er zou kunnen en waar je heen wil. Bewust van de tegenstrijdigheden in de wereld ga je strijdlustig aan de slag tegen onrecht. Misschien noem je het ‘stevige grenzen zetten’. Je merkt dat je minder twijfelt en meer doet. Je zit soms vast in innerlijke conflicten en tussen waar je bent en waar je wil zijn. Waardoor je focus komt op zelfobservatie en ‘aan jezelf werken’: coaching, cursussen en opleidingen.
Er kan in deze laag existentiële angst of eenzaamheid zijn, hoewel vreemd genoeg je eigenwaarde steviger lijkt te zijn, doordat je focus hebt op het doen van je waarde. Het lukt niet altijd, maar steeds vaker kies je authentiek voor groei met het ongemak dat daarbij hoort. Want opkomen voor je waarden kan onrustig voelen: je uitspreken of zichtbaar kiezen brengt risico mee.
Je ervaart het tegelijk als pijnlijk en groeiend waardoor verandering blijft, in plaats van terug te vallen via laag 2 naar 1. Je leert bij je eigen pijn zijn (en later die van anderen) zonder die te willen oplossen. Als een ontwikkelpad van empathie naar Compassie. En by now, kun je deze reis al wat vaker eens zien als innerlijk feestje.
In deze laag start de meerlagigheid. Er is innerlijk conflict, maar dat krijgt vaker richting (door oa een persoonlijkheidsideaal) en het boost emotionele, morele en mentale groei. Dabrowski stelt dat deze laag gaat over positieve onaangepastheid: niet meer automatisch doen wat hoort en meer autonoom kiezen voor waarden.
Dat vraagt loskomen van wie jij dacht te zijn, via zelfkennis, emotionele vaardigheid tijdens stress, verantwoordelijkheid nemen voor jezelf en een open sensitiviteit voor feedback. ‘Ik ben iemand die..’ transformeert naar onbevangenheid, nieuwsgierig naar wie je nu (precies in dit moment!) bent en nog meer kan zijn.
Laag 4: Georganiseerde meerlagige integratie (ergens naar toe bewegen)
Je voelt je grotendeels kapitein op het schip van jouw ontwikkeling. Je weet authentiek wat je wil, er zijn minder innerlijke conflicten en de waarden waar je voor staat zijn helder. Je kan jezelf coachen in de gewenste richting en door de woelige zee van emoties.
Je laat je diep raken door het lijden van anderen. Dat samen met je waarden en vertrouwen doet je meer verantwoordelijkheid nemen voor een ander en de samenleving, zeker bij onrecht. Niet om macht, status of om jezelf fijner te voelen, maar óm de ander op zichzelf (denk aan Levinas). Je focus is niet meer op je eigenwaarde, maar op je waarden leven. Je zoekt vanuit groeikracht en ongemak om ruimte te geven aan je potentieel. Je hebt een innerlijke a) waarnemer en b) milde reisgids die je helpt je in te zetten voor de samenleving en de aarde.
In deze fase ontwikkelt meerlagigheid door. Je weet waar je heen wil. Je kiest bewust voor innerlijk conflict om een helder waardensysteem en morele identiteit vanuit overgave te creëren. Met benodigde ik-kracht bij onbegrip of weerstand en je te laten vormen. Er is streven naar zelfperfectie vanuit diepe zelfacceptatie en vertrouwen dat ontwikkeling natuurlijk is: het gebeurt vanaf de conceptie vanzelf.
Er is compassie voor de pijn van anderen, zonder deze over te nemen, op te lossen of overweldigd te raken. Maar met de vaardigheid er vol bij aanwezig te zijn.
Laag 5: Secondaire integratie
Je bereikt een integratie van alle lagen met je eigen waardenopbouw als reisgids en je hebt diep inzicht in de menselijke werking. Je merkt de verschillende emoties, gedachten en neigingen op in jezelf en laat deze flexibel samen gaan in een harmonie, niet harmonisch hoeft te zijn volgens de norm.
Je oude verhaal is niet langer relevant: wie je geloofde te zijn (‘ik ben iemand die..’, ‘ik ben zo omdat dit en dit in mijn verleden..’ ) en laat elk moment ontstaat vanuit wie je op dat moment bent en wie je creëert. Je kan je innerlijke expressie geven en staat met een morele identiteit in de wereld op voor de ander. Je bent betrokken bij de samenleving en het welzijn op aarde. ‘Hoe kom ik tot mijn recht’, veranderde in ‘hoe komen zoveel mogelijk mensen tot hun recht?’ wetende dat je de moeite daarvan kan dragen.
Deze vijfde laag is -als je er al aan komt- levenslang. Je blijft doorgaan richting het persoonlijkheidsideaal en zelfperfectie. Je volgt moeiteloos (dat is niet zonder ongemak..) je eindeloze groei-instinct, terwijl compassievol altruïsme en speelse out of the box creaties prominent aanwezig zijn. (Slechts weinig mensen komen volgens de theorie op laag vijf op verschillende gebieden van het leven).
c) De overexcitabilities, overprikkelbaarheden
En dan komen we uit bij de overexcitabilities, in vreselijk Nederlands: de overprikkelbaarheden (OE’s). Kort gezegd staan deze voor een sterk verhoogde responsiviteit van het centrale zenuwstelsel op stimuli (van verschillende soort).
We zien deze al vanaf jonge leeftijd terug in gedrag, als ze hoog aanwezig zijn. Veel mensen die zichzelf/hun kind identificeren als hoogsensitief of hoogbegaafd kennen deze sterkere reacties op bijvoorbeeld emotioneel of cognitief gebied. Maar we hebben als mens allemaal een of meerdere van de OE’s. Het zijn namelijk menselijke eigenschappen die alleen niet in gelijke mate bij alle mensen voorkomen.
Intellectueel (eindeloze leerhonger, de capaciteit van de activiteit van de geest)
Verbeelding / fantasie (out-of-the-box denken, humor, alsof situaties kunnen zien)
Sensueel / zintuiglijk (
Psychomotorisch met veel fysieke energie en dadendrang
Dabrowski zegt dat vooral de intellectuele, verbeeldende en emotionele overexcitability, cruciaal zijn voor ontwikkeling.
En hij noemt in het bijzonder de emotionele overprikkelingscapaciteit een drijfveer en fundament voor verregaande ontwikkeling. Dat is in contrast met de dominante kijk van de maatschappij. In plaats van inzetten op emotieregulatie, ten diepste aannemen dat ontwikkeling in morele, mentale en emotionele stevigheid, via intensiteit gaat.
Mijn interpretatie
De sensitieve intense mens heeft dus extra kansen op ontwikkeling, maar moet dat deels ook zelf uitvogelen. Als je door groeipijnen heen gaat en de (verinnerlijkte) omgeving meestal bevestigd dat stress en emotie er hooguit mag zijn, maar dan toch wel onder controle, dan vraagt het eigenwijzigheid, lucht en kracht om die intensiteit in je zenuwstelsel, groeipijn, te zien als kans. Als uitnodiging voor wat jij wil bijdragen aan de wereld, vanuit je speelse modderige spirituele aard.
En als er dan ook nog eens meerdere OE’s in hoge mate je systeem in gang zetten, dan zijn er ook meer innerlijke conflicten. Meer groeipijnen. Maar dus innerlijke conflicten die een mens kan gebruiken om te exploreren en als waardevol zien voor groei en creatief compassievol vrij leven.
Dus lieve sensitieve mens, je hebt veel ontwikkelpotentie. Je sensitieve verwerkingssysteem is bedraad om natuurlijkerwijs met alle groeipijnen en intensiteit en flow te blijven groeien via ontdekken.
Om je overprikkelbaarheden te leren kennen, er vriendschap mee te sluiten en ermee op ontdekkingsreis blijven, zodat ze juist bijdragen aan de groei die jij instinctief wil (ook al bestempeld je rationele brein dat niet per se als fijn…).
Je hebt kracht en kwetsbaarheid nodig om een groeizaam mens te zijn. De kracht voor het voelen van het ongemak (kwetsbaarheid) in je zenuwstelsel. In meerlagigheid ontwikkelen deze overprikkelbaarheden zich naar rijke voedende vrije en reguleerbare kwaliteiten en je ware speelse verbonden aard.
Doorheen alle lagen
Alleen als je door alle lagen heen bent gegaan, kom je in secundaire integratie (anders heb je een soort bypass gelegd zonder het hele leven te nemen).
Leuk weetje: Schuld en schaamte zijn volgens Dabrowski signalen dat je klaar bent voor de volgende fase en dus hierbij dus grote helpers. Als we ze tenminste niet weg willen denken, ademen of werken.
Degenen die zich laten stuwen door hun groei-instinct en daartoe in staat zijn door zichzelf emotioneel en mentaal werkelijk te leren dragen, ontwikkelen zelfsturing als reisleider van het leven dat door hen is, het leven dat ze zijn. Deze mensen gaan eigenzinnig diep creatief bijdragen aan de samenleving op een manier die henzelf blij maakt, maar daar niet toe beperkt. Ze kiezen voor de onrust en de moeite voor de samenleving en het collectieve welzijn via hun benaderde persoonlijkheidsideaal en waarden.
De overexcitabilities helpen je richting je potentie als een gave om liefde en compassie en speelse vrije zeeën van mogelijkheden de wereld in te brengen via de vele vormen waarop het leven door je heen kan stromen. Via de dagelijkse kleine grootse keuzes. Vanuit zelfwaardering en creatiekracht, mét niet-weten en chaos.
De eigen overexcitabilities worden gekanaliseerd en vrij voor sociale of creatieve of zingevende ontwikkeling van de medemens, maatschappij en aarde. Je kiest voor méér dan jezelf, inclusief jezelf en hebt helder wat dat van je vraagt en bent bereid die moeite werkelijk te nemen voor de het grotere geheel, zonder dat je dat nog als ‘moeite’ labelt.
Tot slot een metafoor
Het uit elkaar vallen, het overweldigd, wanhopig of blanco voelen kun je voorstellen als impuls richting een steeds sterkere innerlijke vader en moeder (je persoonlijkheid) die je onbevangen vrije kind (je ware natuur) op handen dragen.
Zij die het kind nieuwsgierig gadeslaan, warmte en ruggensteun geven zodat het de eigen reis vooruit maakt vol vertrouwen om te experimenteren en relateren en zo als vanzelf groeit, niet voor ‘zichzelf’, maar als het leven zelf. En dit vrije kind draagt dan authentiek en natuurlijk bij aan alle mensen en natuurvormen.
Dat vraagt overgave aan het onderweg zijn, de (goddelijke) levenskracht en je eigen creatievermogen. Vertrouwd zijn met het uit elkaar vallen, het niet-weten waar je uitkomt en een leegte van verloren mentale en emotionele structuren. Chaos ✨
En jezelf steeds weer laten opbouwen, vormen in alle vrijheid, als het leven zelf. Als de modderig spirituele wezens die we zijn.
Enjoy the groeipijnen net zoveel als het surfen in tijden van flow!
Wil je ook een stukje samen reizen dwars door groeipijnen, met een vol aanwezige reisbegeleider? Eentje die luchtige balletjes opwerkt, en rake vragen of observatie vanuit je wijze lijf inbrengt? Eentje die jouw ontdekkingen van jeZelf mee bewondert? Mail me monike@eigenwijsinevenwicht.nl
De Gans vloog zo’n 15 jaar geleden terug mijn leven in. Op het grasveld en het water voor ons huis en boven onze tuin. Tijdens intens verdrietige momenten stond of zat ik bij de ganzen en ik voelde me opgenomen. In blije extase gakten we er wild samen op los afgelopen jaren. Als ik het raam open doe, de auto uitstap, het park in loop, altijd zijn er ganzen die me begeleiden met hun geluiden en opmerkzaamheid.
Laatst voelde ik me alleen en verdrietig en liep naar het water waar ik bij de dobberende ganzen was gaan zitten. Toen ik hardop uitsprak hoe moe ik ervan was, stapte binnen enkele seconden een van de ganzen op de kant, ging op 1 poot staan en stopte haar hoofd tussen de veren.
Ik lachte door mijn tranen heen, got it: rusten! En ik zei dat het ‘nog steeds alleen voelde’. Je gelooft het niet maar binnen seconden kwamen er nog twee ganzen de oever op gestapt op minder dan twee meter van me af, waarvan er een dezelfde houding aannam als de rustende gans en de ander erom heen in het gras bleef pikken. Got it, samen.
En nog misschien wel een intensere ervaring was een half jaar geleden. Op 1 september vloog er een gans pardoes onze tuin in. Die niet meer weg kwam met haar lange aanvliegbaan, zo lang is onze tuin ook weer niet. Het dier uit de tuin richting poort proberen te drijven, leverde alleen een boze gans op waar ik met ontzag voor terugdeinsde.
Herinneringen aan ganzen
Ik ga terug naar binnen en sta achter het raam te kijken naar de bewegingen en het onderzoeken van deze grote vogel in onze tuin: op de tafel, naast de olijfboom, op het gras, bij de kruidenspiraal. Ze vindt niet wat ze zocht, maar blijft rustig onderzoeken.
Ineens vliegt de herinnering door me heen hoe gefascineerd ik was als jong kind door Nils Holgerson en de avonturen met de ganzen. Eindeloos keek ik bij opa en oma naar die serie en kon niet wachten tot het weer maandag was.
De ganzen bleven jarenlang de hele week ergens aanwezig. Ik droomde ervan om ook mee te reizen met die wilde ganzen, niet alleen naar zoveel onbekende mooie plekken en het oneindige avontuur. Maar ook naar de verbondenheid van de groep, het samenleven.
Ganzenlast
Jaren later, toen de ganzen en Nils weggezakt waren uit mijn herinnering, had een bevriende sloper op zijn terrein in plaats van waakhonden, 3 ganzen als bewaking lopen en daar keek ik als tiener en twintiger die daar wekelijks was, wel voor uit. Ik had ontzag voor deze dieren en voelde daarin nog steeds connectie.
Maar helaas leerde ik in die jaren van de Nederlandse samenleving vooral hoe ganzen een last zijn en dat er hele campagnes nodig en terecht zijn om ze te verjagen.
Omdat mijn hart toch een beetje pijn bleef doen als ik dat hoorde of zag, leerde ik daarna zelf meer over hoe sterk de verbinding van ganzen, die me zo aantrok in de tekenfilmserie, eigenlijk is.
Ganzensamenleving
Ganzen houden bij gevaar de kleintjes in hun midden, beschermd door de grote dieren; ganzen blijven levenslang bij hun partner, trouw ook als ze gescheiden worden van elkaar; ze zijn verbonden met het instinctief/intuïtief-weten wanneer het tijd is, tijd om te gaan; ze keren steeds terug naar dezelfde plekken, als je ze ziet grazen zie je om beurten wachters rondkijken als stokstaartjes, hun toeteren als communicatiemiddel verbindt, en natuurlijk is er de enorme verbinding in hun teamkracht in de lucht.
Ze vliegen in een V-vlucht, waarbij van positie wordt gewisseld, ze om beurten leiding nemen en ze zorgen voor de zwakkere vliegers. Onderzoekers zeggen dat ze door deze groepskracht 50-70% verder kunnen vliegen dan dat ze alleen zouden kunnen.
Alleen dat al opschrijven laat de tranen in mijn ogen komen. Wij mensen met onze individualiteit, wat-ik-voel-of-vind-is-belangrijk en onafhankelijkheid bewijsdrang.
Een gans weet cognitief vast niet dat ze meelift op de opstijgende wervelingen van de gans voor hem, of dat ze hetzelfde doet voor de gans achter haar. Of waarom het tijd is. Maar ze voelt en weet het en handelt ernaar als deel van de groep. Niet om te laten zien hoe goed ze kan voelen dat het tijd is of omdat ze de eerste is die gaat.
De wandeling met de gans
Terug naar de gans in onze tuin. Niet meer achter het raam inmiddels stond ik weer, op gepaste afstand, in het gras bij de gans, die duidelijk niet in haar element was. Ze bewoog onrustig en tilde haar vleugels op. Ik praatte, zong, gakte en was stil, ze draaide haar oog naar me toe en werd kalmer.
Ik belde met de dierenambulance die bevestigde dat ze niet ziek was als ze per ongeluk in de tuin was gekomen kon ze gewoon vliegend niet meer wegkomen.
Dus deed ik waarvan ik leerde en wat beschikbaar was: verbinding maken.
Zo kom ik voorbij de gans bij de poort achterin de tuin en blijf in contact. De gans waggelt mijn richting in met alerte ogen, maar niet langer opbollende vleugels. Ik stap opzij om de smalle doorgang vrij te maken en ze stapt door de poort de vrije ruimte van de lege parkeerplek op. Maar in plaats van te gaan vliegen, loopt ze naar me toe.
Hoe je het ook noemt, er is duidelijk communicatie en ontroerende verbinding tussen ons. En ik nodig haar uit mee te lopen, want ik ken hier de weg op de grond achter ons huis richting het park waar haar vrienden zijn.
Ze loopt naast me tussen de garageboxen door, we slaan linksaf, nog eens links en we blijven samen oplopen met een meter tussen ons.
Er komen ontroerde tranen, een bubbelend gelukkige lach, een ongelovige verwondering dat dit echt gebeurt, de humor van deze samenloop, en een diepe dankbaarheid voor de magische verbinding in het moment.
En dan zakt alles in me daardoor heen naar de stilte van de connectie, meer naar het niveau van de gans die vast niet zo’n roerig emotioneel leven heeft in dit moment 😉
En in die verstilling lopen we samen verder over de stoep langs de buurthuizen. We steken samen al lopend de weg over en ze blijft naast me lopen op het smallere parkpad.
Midden op het grasveld tussen de bomen in het park voor ons huis aangekomen sta ik stil. De gans loopt nog twee keer enkele stappen voor me langs en dan enkele meters verder om over te gaan in haar vlucht. Binnen een minuut is ze bij haar ganzenvrienden die in de lucht leken te hebben gewacht.
🪶
Mijn hele lichaam warmt en verruimt weer als ik dit schrijf, na al die tijd.
Ja, verbinding en samenleving in actie is voor mij nog net zo belangrijk als toen bij Nils.
