“Ik zou maar stoppen met huilen, want je ziet er lelijk uit zo en als we buiten lopen, ziet iedereen dat. Of misschien blijft je gezicht wel zo staan. Dat wil je niet hè?”
Dit zei een oppas tegen een kind van 5 dat haar ouders miste en daarom verdrietig was.
Het was onze dochter, die dit later verontwaardigd met ons deelde.
Serieus, mijn broek zakte af en de boosheid en verbazing spoot bijna uit mijn oren en die ’oppas’ heeft uiteraard nooit meer op onze kinderen gepast.
Maar dat parkeerde ik voor later en in dat moment ging ik bij mijn (ook huilend prachtige want zo menselijk) meisje liggen en vroeg door, liet haar praten ‘waarom zou iemand dat zeggen?!’ en we waren samen bij de emoties die kwamen en gingen.
En vooral wilde ik haar laten voelen in mijn armen dat ze veilig was, ook met de afwijzing van verdriet en de boosheid en haar emotie daarbij. Precies goed zoals ze is, met ruimte voor ontlading. En we schudden samen met onze armen om de spanning van het stresssysteem (dat heel gezond reageerde op deze ongezonde omstandigheid) de ruimte te geven weer te veranderen.
Natuurlijk snapte ik dat die oppas bij voorbaat niet uit was op het pijn doen van een kind. Ze werd getriggerd in haar eigen schaamte, dat ze met een huilend kind over straat zou moeten en wat zouden anderen daar wel niet van denken?
En misschien wel een copy paste van reacties op haar eigen huilen als kind.
Of een uiting van haar verinnerlijkte overtuiging dat verdriet lelijk is en niet hoort in het zicht van anderen.
Maar die verantwoordelijkheid hoort niet bij een kind. Zij hoeft daar geen begrip voor te hebben.
Schaamte oproepen in een ander om jouw (ongezonde) overtuiging uit te leven, je zin te krijgen of je eigen gevoelens van schaamte niet te hoeven voelen, is misbruik, is destructief voor degene die dat moet ondergaan (en voor jezelf!) als dat regelmatig gebeurt.
Zo iemand gaat geloven dan ze innerlijk vast zit en het beperkt een onbevangen levensstroom.
(Enne de oppas is een mooi mens dat zelf misschien ook liefdevolle armen kunnen gebruiken in haar verdriet en/of bevrijdende dansjes waarmee de schaamte kan buitenspelen en oplossen in verbinding)
Nou wil ik met dit verhaal vooral niet suggereren dat schaamte iets slechts is. Ik zou eerder nieuwsgierigheid naar schaamte suggereren. Schaamte is namelijk gezond en helpt jou in de samenleving groeien.
Maar niet als (verinnerlijkte onbewuste) opvoedingstechniek.
En het andere: Doordat dit moment toen de ruimte kreeg (via het lijf ipv alleen via woorden) heeft het niet bijgedragen aan een overtuiging dat verdriet lelijk is (waarop ze haar gevoel en gedrag zou aanpassen).
Het heeft met vele andere momenten bijgedragen aan een gevoel van verbinding en aanwezigheid. Die haar basis zijn nu 9 jaar later.
Als volwassene (los van dat ik deel van dit verhaal was) geeft het me een ingang naar mijn ervaring. Bij jou misschien ook.
Er zijn vele theorieën over schaamte (bv Brené Brown zegt hier mooie dingen over) maar de grootste inzichten komen via je eigen breinlichaam.
Als de ‘ancient demon from another world’ waar zelfs de wijze Gandalf het van verliest. Die ervaring. Dat is de beeldspraak die opkomt bij waar ik doorheen ga, of beter: wat door mij heen gaat.
‘You Shall Not Pass!’, bezweert hij met magie het krachtige wezen dat hen volgt. Hij staat met zijn fragielogende grijze lichaam op tegen een reusachtig monster dat zich donderend en destructief uit het vuur van de diepten laat zien nu en dan. Hij stopt het en houdt het daarmee weg van het reisgezelschap en de grotere missie. Maar zelf laat hij het leven.
‘Run, you fools!’, spreekt hij zijn beroemde laatste woorden.
De krochten van de menselijke wereld, vol met ‘wezens’ die ouder zijn, waar jonge menselijke vaardigheden en inzichten niets lijken te doen, ‘van een andere wereld’.
Daar sta ik soms overweldigd door dat zoveel grotere en oudere. Wat is mijn bijdrage? Wat heb ik hiermee te doen? Die vraag is, vanuit een andere oeroude realiteit, eindeloos. Hij is me vertrouwd als rode draad. Soms meer soms minder schurend. En nu (een week in 2019) sinds lange tijd vol in zicht.
En onbespreekbaar in normale taal, het overvalt me en is met de mensen om me heen niet vanzelf deelbaar.
Oh ik doe heus wel pogingen. En direct na de start hoor ik: ‘oh ja, ik heb ook..’ gevolgd door een leedverhaal van de ander, of, al aandachtiger: ‘je overvraagt me’, ‘het is alsof ik al een marathon heb gelopen, en jij net opgewarmd bent’, of meer handsoff: ‘zou je zelf ook niet liever wat minder voelen, zien en denken?’, ‘probeer dit, dan kom je ervan af’.
En dan is het weer terug bij twee: de oude demon uit de andere wereld en ik – het samenraapsel van mijn vele ikken 😉
Inclusief volle aanstaand van mijn stress-systeem, alert, fysieke onrust, vlucht- & vechtneigingen, een zenuwstelsel dat verlamd, emotie, vol gedachten die geloofwaardig zijn en echt aanvoelen (maar niet per se waar zijn), eenzaam. En vooral: hier voelt vrij kiezen, empathie en speelsheid niet mogelijk.
Het is uiteraard het meest zichtbaar in de meest intieme relatie, die met mijn lief. Met daarbij de verleiding om het op de ander, hem, te projecteren of op mezelf. In plaats van op het gebeuren -dat door me heen gaat- zelf.
Het is groter dan ik, groter dan mijn persoonlijke lijden, groter dan het kleinmenselijke geluk of de moeite. Groter dan de worstelingen tussen ons. Het draagt een collectiviteit in zich en iets uit eerdere generaties, iets collectief menselijk. De wereld is zo gepolariseerd met hevige meningen en die energie vertaalt zich ook in het persoonlijke, tussen mensen, tussen ons. Als het zo stormt en dondert, kost het me grote inspanning om in het stille midden van de orkaan te komen, observeren, vanuit het ‘zwarte gat’ dat het midden is.
Als vele malen eerder in mijn leven zoekt mijn brein naar iemand, iemand die er kan zijn, die hier bij me kan zijn. Iemand voor wie deze krachten die door me heen gaan, geen belasting of bedreiging zijn, die geen oplossing zoekt. Het scant razendsnel ieder die ik ken, op de gave van aanwezig zijn. Ook bij dit. Mijn cortex gaat door in cirkels, wie? En vindt niemand. Ik wil namelijk niet het verhaal of de gebeurtenis vertellen, ik wil aanwezigheid bij wat er nu aan intensiteit is.
Na een eerste wanhoop impuls bij de ‘niemand’, volgt er: He! Maar ja: ik! Mjjn lichaam schreeuwt van overweldiging, ook ik ben overvraagd hier. Hoezo ik dan wel? En ik ken de machteloosheid van die vraag en ook een kiertje licht.
Ja echt: Ik kan aanwezig zijn.
Bij wat is, door me raast.
Na een stil tijdje aanwezig zijn, dondert er ineens een stem als verrassing door me heen:
Stop, you shall not pass!
Ik glimlach door mijn tranen heen.
Mijn felt sense geeft beelden, kleuren, sensaties en ik herken. Neem ze aan als expressie de beelden, systemische uitingen. En de erkenning komt van diep.
Het is een nieuwe laag van wat ik vele malen eerder doorging. Uit mijn eigen vroege ervaringen, maar ook die van de generaties voor me. Het onrecht en de ontkenning van Nederlands-Indië, van de hel uit de jappenkampen en de Birma spoorlijn, van Papa Nieuw Guinea en een redeloze jonge dood. Hoe onverwerkte delen van onze grootouders bij onze ouders kwamen en daarmee bij ons. En hoe daderschap en slachtofferschap in één mens aanwezig is, oorlogsdrama.
De subtaak die ik in elk geval helder heb: deze ancient demon hou ik weg bij de generatie die volgt, bij mijn kinderen.
‘You shall not pass’!, donder ik nu hardop mee met die innerlijke stem.
Kippenvel met lach en ontroering en een weten. Het is geschied.
Punt.
En dan in de voelbare afronding van de intensiteit komt de vraag op:
Wat in mij zal daarbij sterven?
Ik zie Gandalf the Grey weer vallen voor mijn geestesoog. Dat wat sterft zal ruimte maken.
Ik denk aan het uit-eenvallen van Dabrowski.
Er is overgave aan het krachtige natuurlijke groei-instinct, ook juist via intense emoties. Een doorgang naar een nieuwe ontwikkellaag.
Nieuwsgierig merk ik in mezelf de vraag op:
Hoe zal ik terugkeren met grotere magie, met Gandalf the White?
Ineens komt een zin op van een van mijn leraren, arts en yogaleraar (in een lezing over cortex, hypothalamus, hormonen en hogere breinfuncties):
Our brain is made for intuition. This is our potential. Yoga just makes this path clear.
Extra ruimte voor intuïtie, daar reageert mijn lichaam op op vele manieren. Onmiskenbaar een ja.
Het is groei als een ont-wikkelen, afwikkelen: een naderen tot de magische heelheid die altijd was, is, en zal zijn.
Als deze ancient demons mijn brein minder vaak bezig te houden, is er meer energie voor het goddelijk menselijke potentieel Ja, misschien, Maar daar hoef ik niet naar te streven. Dit is onderdeel van de potentie.
En dit was nu. En zal vast ook zijn. In de intensiteit ontdek, speel, schreeuw ik vanuit de krochten, samen met Gandalf. (Thanks man!). Zijn met wat is, zonder het te worden. En na diepe aanwezigheid, verandert en schuift het, zonder wilskracht (als ik tenminste kies om niet mee te gaan met de zuigende herhalende gedachten) en merk ik de andere keuzes in beweging op. En het breekt open:
“I was without thought or time with the stars wandering above me and life came back to me”, zegt Gandalf als hij uitlegt hoe hij doodging als Grijze en terugkwam als Witte tovenaar.
I am with him still.
Regelmatig vond ik mezelf terug onder de sterren van vele landen en barre innerlijke terreinen en was ik zonder gedachte en tijdloos als het leven weer terugstroomde.
En met het stromende leven kan ik steeds weer een grotere magie ontdekken en laten doorstromen. In ons gezin, familiesysteem en naar de wereld via aanwezigheid.
Ook als er stevige actie en een rauwe keuze nodig is, voor de ander inclusief mijzelf. Dan lijkt de magie weg, maar ze werkt dan alleen tijdelijk ondergronds.
Dan heb ik iets te doen wat ik niet gemakkelijk vind, me uit te spreken waar ik kwetsbaar voel. Te oordelen en te kiezen voor een waarde, ondanks dat anderen het oneens zijn. Uit te reiken, als een neiging opkomt naar zelf-doen, of ‘vertrouwen dat het dan nu niet voor mij..’. Te staan voor iemand (of een minderheid) waar een massa tegen is.
Op vele kleine momenten werd de afgelopen jaren ‘you shall not pass’ als een dans met de demon. Een vrije speelse dans. Een nieuwsgierig magisch ontdekken dat eindeloos doorgaat. In aanwezigheid. Voor de wereld, inclusief jou en mij.
‘Ik dacht dat ik dood ging’, zei ze ontastbaar kalm. Ze is 10. Ik kijk opzij naar haar, zij kijkt recht door de voorruit.
In deze tijdbubbel lijkt de tijd opgeheven en zitten we eindeloos stil. Dan een ademhaling, een blik naar elkaar en een uitroep: ‘ik heb geen pijn’.
In die stille tijdloosheid is mijn geest superscherp en snel. Voorbij haar gezicht zie ik in de verte auto’s aankomen en we staan haaks op de weg, met de achterkant van de auto op de verhoogde rotonde geklapt, zomaar.
De auto start niet. Ik kan haar niet laten uitstappen, te veel risico. Vlakbij komt een auto de rotonde op, de man kijkt me aan en rijdt door. Wat?!
De auto start nog niet. ‘Mijn leven schoot voorbij’, zegt ze. Ik grinnik en ben ontroerd. Filmisch.
De auto start nog niet. Op de 70 km p/u weg komen de auto’s die ons in de bocht waarschijnlijk niet zien staan, snel dichterbij. Er moet nu iets gebeuren.
Dan start de auto, maar het wiel achter blokkeert. Ik heb geen idee hoe, maar het lukt om van de rand af te komen en zonder te kunnen sturen, ons van de rondweg af veilig de ventweg op te krijgen.
We stappen uit, springen, lachen, huilen en dansen samen. Schudden, trillen, ongelovig lachen.
Papa/lief-held is snel bij ons na een belletje, tranen komen in zijn veilige armen, we pakken de dag op, ‘s avonds wordt de auto weggesleept en de garageman blijkt ook een held.
Niet alleen maakt hij de auto, hij weet me ook te co-reguleren over dat ‘zomaar’ en we rijden alweer maanden in dezelfde auto over dezelfde wegen met dezelfde mensen en vooral: we zijn zelf helemaal heel gebleven.
Eind goed al goed. Toch?
Toch slaat voor elke rotonde bij nat weer haar alarmsysteem aan en roept ze ‘langzamer!’.
Toch voel ik elke snelwegbocht mijn schouders naar elkaar toe trekken en ben ik me daardoor weer ineens bewust dat de wielen ‘zomaar’ onder me uit kunnen schieten.
Toch zijn allebei onze buiken aangespannen als we om 8 uur op de bewuste rotonde rijden.
Toch laat haar stem zich regelmatig horen op momenten die daarvoor ongemerkt voorbij gingen.
Haar systeem (en dat van mij) reageert na en leert door. Stress-systeem werkt, check, het geeft aan waar het ooit onveilig was of kan zijn.
En we kunnen moeilijk de wegen allemaal recht maken 🙂 of nooit meer autorijden. Of elke chauffeur vragen om met 30 km p/u te rijden (dat tempo hou ik zelf ook niet vol haha).
Dus laat maar komen, lief systeem, jouw manier om me veilig te willen houden. En dan luister ik en kies ik waar kan.
Door nu eens het tempo op de weg aan te passen.
Een andere keer samen te gillen, ademen m, praten of lachen.
Of het lijf te laten bewegen alsof het die schrik of angst is en dan verandert die emotie-energie vanzelf weer.
En we spelen ermee buiten de auto.
Het leven geeft ons ervaringen. Aan ons om ermee op ontdekking te gaan of niet. All good.
We krijgen allemaal een zwembadbuis. Uh? Zo’n lichtgewicht ding dat je helpt drijven in het water. In tweetallen gaan we een grenzenspel doen.
De een gebruikt zijn drijver als signaal voor de persoonlijke (speel)grens, de ander als slaghout (níet zo-een als op foto 😅) tegen de benen en rug van de eerste persoon. Deze laatste stopt direct als het de eerste de grens laat zien met haar drijver.
Wat vooraf ging (met welke emoties)
Voor mij is het een wat ongelukkig moment. We deden vlak hiervoor een oefening met om te dansen met de bovenbenen, de plek waar volgens uitleg boosheid ervaren kan worden. So far so good.
Maar het blijkt ineens een competitie van 4 deelnemers tegenover publiek dat het hardste applaus voor de beste bovenbeendanser geeft.
Error error erroooorrrr
Worden we beoordeeld op hoe je bovenbeendanst ten opzichte van een ander? Met error en al dans ik met de bovenbenen, alsnog leuk (het competitieve laat ik nu even, competitiedrang is mij niet vreemd, maar hierbij wel haha) en experimenteer bewegend. Langzaam kom in mijn eigen ritme.
Met pijn in spieren en van een blessure waardoor kramp in mijn bovenbenen schiet. Buiten adem lach en klap ik na 2 minuten mee met het applaus aan de twee winnaars.
Grappige oefening wel ondanks dat het niet mijn favoriet is zo voor publiek, denk ik nog, terwijl mijn bovenbeen spieren enorm trillen en hoor ik de hoofdtrainer (saillant detail: ik was co-trainer..) zeggen tegen de anderen: ‘Monike danste niet met haar bovenbenen, maar met haar rug’.
Uh? Een standje? Ook nog tegen de rest van de groep óver mij? Niet alleen een rare competitie maar ook nog iets wat je fout kan doen? Ik voel het bloed uit mijn gezicht trekken. Die trillende benen helpen niet mee en mijn zenuwstelsel schiet in een wat defensieve houding.
Als boer met kiespijn lach ik, ‘nou, dat is vreemd als mijn bovenbeenspieren pijn doen nu’
Maar de automatische piloot neemt over, ‘ik’ lijk vertrokken, terwijl de zuigende werking van verlamming door mijn zenuwstelsel gaat.
Inmiddels ken ik mijn systeem en besluit ik even tijd te nemen en op mezelf te zijn om bij te komen, mijn spieren te laten ont-trillen en mijn systeem te laten kalmeren.
De verandering
Als ik bijna zit, vraagt de hoofdtrainer of ik de drijver-grensoefening mee wil voordoen. Ik twijfel, voel een lichte nee.
‘Je hoeft alleen maar te staan’. Ok, dat lukt wel.
Het verlammende gevoel is nog erg aanwezig en de ‘ok’ merk ik op als grotendeels sociaal wenselijk want tja ben toch de co-trainer hè?
Máár: ik merk ook een spoortje nieuwsgierigheid op. Dat is bij mijn systeem vaak begin van signaal veilig op komst 🙂 dus ga ik klaar staan.
Ze begint rustig met op mijn benen slaan en voert dat snel op, omdat ze weet dat ik deze oefening ken. Ik voel nog lang geen grens.
Opeens een klap op mijn rug waar ik van schrik en mijn drijver-grens ineens van omhoog schiet. Ik realiseer me dat het geluid nu ook gaat meespelen in mijn speelgrens, maar vind het nog een hele tijd leuk om te ondergaan.
Ik voel dat ik weer helemaal land in mijn lijf, van de flinke aanraking na de ‘verlamming’ en het ‘vertrek’ van vlak daarvoor. Én dat ik weer in een speelstand kom. Bubbeliger. 👻
Spelen met boosheid
We draaien de rollen om, het is mijn beurt om te slaan. Eerst voorzichtig, maar omdat er geen enkele beweging in haar grens komt, al snel harder. Als ik zo hard sla dat ik met twee benen van de grond spring, gaat haar drijver-grens een flink stuk omhoog en stop ik.
‘Oei, het gaat te ver’, concludeerde een gedachte door me heen.
‘Hé, nu wordt het pas lekker voor me, niet stoppen omdat je dénkt dat ik dat wil, dan ontneem je mijn ultieme plezier!’, roept ze.
Ik kijk naar haar gezicht, stem af of haar woorden kloppen met haar non-verbale expressie en kijk naar haar drijver. Deze laat inderdaad nog een klein stukje speelgrens zien.
Ineens ‘snap’ ik wat ze zegt. Ja, dat stukje! Daar is het grote plezier.
En ik ga met al mijn spierkracht door met de drijver als slaghout. Ik merk op hoe bevrijdend om hiermee tot mijn grens te spelen zeker-wetende dat zij haar eigen grens goed bewaakt.
Dat laatste is noodzaak. Het voelt voor mij onveilig, als zij niet zorgt voor haar eigen grens. En dat geldt omgekeerd ook.
Door het afstemmen en kunnen vertrouwen op de eigen speelgrens van de ander en die van mij, merk ik dat een laag dieper vrij komt. Boosheid kon door me heen stromen, op een krachtige manier, destructieloos en vrij. Heerlijk – levenslust.
Boosheid die nog vrij kwam na het moment hiervóór: mijn zenuwstelsel in standje freeze verandert als vanzelf via deze onstuimige beweging. Ook de bovenbenen zijn uitgetrild en tot rust gekomen, door het wegstromen van overtollige energie.
Doordat mijn systeem alweer van het slot af is, de energie zowel door mij als door mijn speelmaatje heen stroomt, voel ik de verbinding tussen ons weer open stromen. Zonder dat er een woord over ‘uitgepraat’ hoefde te worden.
Wat is ons systeem toch gaaf hè. Dat wat we vaak boos noemen is een enorme levenskracht.
Dankzij afstemmen via heldere (woordenloze!!) grenzen was het veilig om om voluit te genieten en (ervaring) te delen.
En tegelijk was het voor mij persoonlijk een waardevolle ervaring op inter-menselijk vlak rond veilig voelen, oude geraaktheid in ‘klein gemaakt’ (interactie status!) voelen, keuzes, en gelijkwaardigheid en alsnog in verbinding met eigen lijf en elkaar voluit genieten.
Rationele susser
Oh en tja, mijn rationele deel zag achteraf natuurlijk die opmerking ‘ze danste met rug ipv bovenbenen’ als iets kleins, neutraals, waar geen issue van hoeft gemaakt. Iets waar makkelijk overheen gestapt had kunnen worden. Jij als lezer hebt dat misschien ook gedacht. Maar, als ik het had genegeerd had omdat ik er boven wilde staan, of zen wilde overkomen, was de verstarring niet alleen onbewust verder gegaan, maar had ik/wij iets bijzonders gemist.
Deze ervaring reist (net als die eerdere minder vrije) onbewust via mijn zenuwstelsel voor altijd mee als verruiming. Mooi inzichten voor het dagelijkse leven toch? Welke zou jij hier uit halen? 😉
Terwijl zij en haar man naar me bleven kijken, veel stilte toelatend. Ik zat huilend, snikkend, niet wetend waar het te zoeken op hun bank.
Op de zachte verwelkomende bank zat ik daar toen midden in een rauw stekelig overweldigend rouwproces. Degene die mij alles liet zijn, in alle vormen, was zomaar dood gegaan, na veel te kort in het leven samen te hebben geleefd (dat kon ik nog niet alleen, alles zijn).
Vulkanisch was het. Niet alleen de emoties en ontbering rond zijn dood, maar het hele overleven ervóór dat ik met vele reizen, ontmoetingen en avontuur had opgeleukt. De existentiële eenzaamheid raasde naar buiten.
Deze mooie mensen wilden me laten voelen dat ik geliefd was en zeiden ‘voor hoeveel mensen ik iets beteken’.
Uit mijn tenen stroomde de pijn: ‘ja dat weet ik. Ik voel mensen, kan er voor ze zijn in hun emoties, ik kan leuke diepe gesprekken initiëren die voeden, ik kan grappig en luchtig doen, ik kan mensen meeslepen op avontuur weg van geklaag, ik kan energie uitdelen als snoepjes. En ik kan reizen, mensen ontmoeten en oude culturen diep in me ervaren en daarover delen en inspireren. Maar dat ben ik allemaal niet.
Dít ben ik. Hier, deze chaos, puinzooi, deze diepe afgrond, zwart, dát ben ik. En dat willen diezelfde mensen allemaal niet. Dus kan ik niet bestaan.’
En daar was de zin.
‘Dat ben je óók’.
Ik wilde er iets tegenin brengen, deed ik vast ook mij kennende, maar er was niets.
Alles in me wist dat dit klopte, ook al was het niet de tijd toen om dat ruimte te geven.
Toen mocht de aandacht en ruimte op die zwarte chaos van rauwe rouw, het verdriet ‘nemen’ om het vrije leven later te kunnen nemen en laten stromen. En dat kreeg ik op die bank, vele, vele keren in hun nabijheid: ruimte voor rouw.
Tegelijk legden ze er heel zacht een dikke gekleurde deken naast, zonder dat ik er iets mee hoefde in het moment. De deken die symboliseerde dat ik ook de reizende, grappige, diepdenkende, diepvoelende, empathische, verbindende, oudecultuur en natuurliefhebbende, irritante, inspirerende, ontmoetende, avontuurlijke ik was.
Twintig jaar later hoor ik die woorden nog soms. Net nog. Als ik soms een zuigende diepte voel en de tranen stromen zomaar, dan komen oude existentiële en eenzame gedachten mee.
Zo werkt dat in ons zenuwstelsel leerde ik later, gedachten plakken zich vast aan je staat van zijn. Je denkt dat je denkt, maar het zijn automatische vuringen van het brein, die dat doet omdat het al zo vaak samen is gegaan.
Het leven leerde me in die twintig jaar ‘alles te zijn’. Ik ben me veilig gaan voelen in vormeloosheid en alle vormen via mijn lijf. Ik ervaar diep in de cellen dat zwart ook een kleur is in mijn wereld 🙂 net als wit en dat ik ze allemaal ben (en niet ben) als deel van het grote geheel.
Als ik in zo’n soms-moment dat even niet meer weet, de tranen op mijn wangen voel, mijn handen ondersteuning laat geven aan mijn hoofd, en de on-gedachten zie opkomen, hoor ik plots, net voordat ik ze geloof: dat ben je óók.
In de Efteling zaterdag regende het aan een stuk door! Iedereen liep met poncho’s, paraplus en doorweekte kleding. En het was druuukkk 😳
Ik loop dan gefascineerd rond, want dan ineens laat niemand zich door de regen tegenhouden. Gillen we net zo hard vrolijk in achtbanen, staan we ellenlang in wachtrijen om te gaan met verveling en ontstaan nieuwe spelletjes en gesprekken, laten we onze lieve lijven doodsangst doorstaan en lachen we erom.
Die opties hebben we dus in ons. Ook op werkdagen, ook als het leven andere vormen van stress brengt. Het gaat om keuzevrijheid, innerlijk bewegen en je niet tegen laten houden te genieten.
Natuurlijk heeft de regen en kou effect. Ons zenuwstelsel staat dan meestal wat sneller op standje onveilig. De vier meiden die we bij ons hadden wilden meestal niet alleen de rijen en attracties in (wat op zonnige dagen als vanzelf wel gebeurd). Dus gaan we samen.
En een momentje droog zitten in een horeca plek helpt de rust, warmte weer te laten terugkeren, waarna de energie helemaal weer bruist en de rest van de attracties en wachtrijen voorbij vliegen en het ineens 20u in de avond is tot grote verbazing.
Ook in het dagelijkse kunnen we meebewegen met wat er is én aanpassen wat nodig is voor de staat van je (zenuw) gestel.
Verstillen, ontdekken, bewegen en spelen met het zenuwstelsel. We zijn bedraad voor verbinding en de staat van ons zenuwstelsel bepaalt onze ‘realiteit’.
Ons neurologische systeem heeft in ons dagelijkse leven (vaak onbewust) veel invloed. Op onze keuzes, de ervaring van welzijn, onze “overleef”-mechanieken en hoe we de omgeving waarin we zijn gewaar worden en ervaren en dus op onze manier van relateren. Het is ook een manier om stress en veerkracht te zien vanuit ons lichaam en gemaakt voor ontdekken en flow!
Dan is het dus aan ons om nieuwsgierig te zijn naar onze eigen bedrading en die van een ander! Wat voel je in welke staat? Welk verhaal lijk je te denken? Wat gebeurt er dan in interactie?
Dit komt volop terug in module 2 van Belichaamd Leiderschap en nemen we mee als basis voor de modules die volgen!
Nu we het toch over deze module hebben, laat ik meteen een voorbeeld geven van de extra smeuïgheid die twee trainers kunnen brengen (naast natuurlijk eigen expertise en extra ogen en handen om ieder in de groep aandacht te geven).
Dus: wat maakt het zo tof om trainingen samen te geven?
Het brengt afwisseling voor zowel de deelnemers als mijzelf, schakelen tussen praten, luisteren en bewegen en ik kan tussendoor even ‘uit’ en het ritme van rust in mijn systeem ruimte geven. Meteen dus een manier om mijn eigen zenuwgestel de ruimte te geven om vanzelf terug te komen naar ontspannen betrokkenheid.
En vooral brengt het samen doen extra kansen mee waarin we voorleven.
Dat vraagt natuurlijk een interactie die veilig voelt en een waarin we beiden steeds onze vorm durven te vinden in het moment.
Gelukkig is dat meestal zo 😉 Met veel experimenteren, aangaan en openen, is zelfs het (milde) onveilige in mijn systeem veilig voor me als we voor een groep staan.
Het geeft deelnemers een lach als we het oneens zijn, of we bij elkaar op knopjes drukken 😉
Afgelopen opleiding, tijdens de module over het zenuwstelsel, werd ik blij toen na een paar uur lijfelijk experimenteren ik de theorie stond uit te leggen en Tim me maande tot opschieten 😎
Een deelnemer vroeg vrij wat dat met mijn zenuwstelsel deed, in welke staat of mix daarvan het nu was.
Yes, daar hou ik dus van!!
Zichtbaar luchtig kwetsbaar voor elkaar, deel van de groep.
Op zo’n manier komt leren via ontdekking in het nu, zijn we gelijkwaardig en stroomt het huidige moment vanzelf door ons heen, vormen we ons aan elkaar, steeds en steeds weer ‘nu’.
Lijkt het je nu ook giga interessant om je zenuwstelsel en lijf in te duiken om meer vanuit je lijf het leven de leiding te geven?
De training Belichaamd Leiderschap geven we bij Mudita in drie maanden, startend in april of september. De training vraagt van jou een open nieuwsgierige houding naar jezelf als deel van alles in de wereld, een milde dosis lef en een vleugje exploratiedrang. En wij verwelkomen je van harte!
(het is mogelijk met Stap-budget)
Monike Eigenwijs in Evenwicht | Tim Jana Yoga | Trainers bij Mudita Academie | We bieden de training ook incompany aan, op maat gemaakt voor het deelnemende team
“Ik ga dit niet nog 20 jaar doen, met jouw doodzijn hier blijven”, zei ik in wanhopige tranen.
En vandaag (26 jan 2022) is het dan 20 jaar na het ongeluk. En ik ben hier. Ik ben aanwezig, vol hier en senang met wat het leven door me heen laat gaan. Dat is dus niet altijd zo geweest en is ook niet moeiteloos gegaan.
Tim liep net naast me naar de plek van het ongeluk, de boom, de weg, de symbooltaal, de weg in voor en na, de veilige achterkant. De roos die ik vanmorgen van hem kreeg en we aan de boom gaven, ten leve.
Als ik meevoel met de mij-uit-die-eerste-jaren, kan ik niet anders dan begrijpen dat het ver boven mijn draagkracht ging en wat ik ook gekozen zou hebben, valideren en ruimte geven. En de keuze bleek hier. In liefde, in menselijkheid, in relatie en in eigenheid.
Ik voel dagelijks dankbaarheid in de diepste diepten voor de liefdes om me heen, Tim, Jana, Isha en onze innercirceltribe. En voor naast de horizontale lijn, de diepte en hoogte op de verticale lijn. De bron waar ik via beide lijnen op in kan pluggen, gevoed (nourished) wordt en bezield leef. En immens daarin dankbaar ook voor de oude wijze leraren die in mijn leven zijn. ZIJN. En in ziel- en hartconnectie is Johan.
Het diepe duistere donker waar ik die eerste jaren buikschuivend klauwend door heen ging. Ik krijg er soms nog tranen van als ik terugdenk aan die jaren waarin ik afdaalde in het rauwste rauwe en de diepste eenzaamheid. En steeds weer vond ik daar zijn Liefde. Dat ik ook zó, zo in stukken uiteen gevallen, bestaansrecht had.
Waar de meeste levenden om me heen vonden dat ik door moest, hem moest loslaten, de pijn liever niet wilden zien/horen, ik aan anderen moest denken, moest genieten en niet zo zwaar moest zijn, kon ik in zijn liefde, wél zijn wie ik was, ook in al deze vormen. En was de zin uit een nummer eindeloos vertrouwen “zolang ik je niet verlies, vind ik heus wel mijn weg met jou’. En dat bleek.
In zijn energie ontmoette ik de Liefde in alle immensheid en manifestaties na de dood.
En ik zag hem alle weken, maanden en jaren die volgden hangend in de deuropening met een glimlach kijken naar mij en mijn leven. Of kon ik in wanhoop in de wijdsheid van zijn aanwezigheid wegkruipen, bestaand zoals ik was en ontving ik energie voor herstel. Na tien jaar voelde ik alsof zijn dood opgeheven was. En in een van de zwaarste perioden daarna was hij gewoon nietdood aanwezig.
De afgelopen jaren ben ik onze interactie en dat wat ik voelde en ontving, wat hij gaf, ook in het licht van de polyvagaal theorie gaan zien. Hoe jong hij ook was, hij was voor mij een master co-regulator.
Ik met mijn vele sympathische reacties, strijdend voor recht, intens emotioneel, of in vurige betogen, dat riep vrijwel bij iedereen een sympathische (en dan is er ruzie) of dorsale (en dan was er disconnectie en eenzaamheid) respons op.
Hij bleef in zijn eigen energie en diep betrokken als ik eens iets deelde wat er toe deed. Ik zie me nog met starre snelle bewegingen kleding in de kast leggen, staccato boos pratend over iets pijnlijks. Iets wat ook hem raakte. En ik verwachte stilte en weggaan of een reactie met irritatie toen ik hem vanaf de kast een blik toe wierp. Hij zat op de rand van de bank. Hij keek naar mij met een blik waarin ik niets anders kon lezen dan echtheid en nabijheid. En hij bleef. Ik hoorde hem zeggen toen de stilte me teveel werd: ‘weet je wat ik nu voel? Ik voel buikpijn voor jou’. Al mijn sympathische wapens smolten in die pure aanwezigheid en met zijn armen om me heen waren mijn tranen veilig en helend. (En was in retrospect de staat van mijn zenuwstelsel ventraal-dorsaal geworden.)
Vandaag, net als op vele onverwachte momenten, eer ik zijn leven, de bruisende levende energie die hem kenmerkte en wat hij mij gaf en ik door de jaren heen integreerde. Intregratie to the max in mijn aardse zijn.
Integratie in het leven wat na enkele jaren stroomde richting Tim en de magie die zich toen patsboem kenbaar maakte en in het doorworstelen van grote (inter)menselijke rugzakken en patronen 😅. Tim zei ergens in het begin ‘nu hoef je hem niet meer alleen te dragen’. Die grootsheid. Die warmte. En ook dat veranderde vloeiend weer naar daar waar niets gedragen meer hoefde worden. Naar alleen nog stroom van Leven in Liefde. Hier. En overal. Ik dank en verstil.
Het heeft me de afgelopen jaren veel gebracht, de kennis van de Polyvagaal theorie laten zakken naar wijsheid (lijf). Door ermee te oefenen, ontdekken en spelen, tot op een dag het ‘in the heat of the moment’ beschikbaar bleek.
Ik zie me nog staan, de eerste keer dat ik midden in een ruzie met Tim oude dynamieken en bekende gedachte en daarnaast voelde dat ik zelfs midden in die stress en emotie, een andere keuze had.
Een heel kleine gaatje
Want er waren ook veel gebruikelijke argumenten in mijn hoofd en gevoel: hij had me genegeerd, daarna harde woorden gezegd en ik was toch geraakt. Logisch dat ik boos wordt en een grens aangeef! En het is ook nog kwetsbaar dat ik me laat zien en uitspreek dat hij me raakt met tranen in de ogen. Kortom: ik heb gelijk om door te gaan tot hij dat snapt.
Maar ja, die verhalen ken ik wel. En gelijk willen halen (wat we allebei goed kunnen) bouwt niet aan onze relatie. En het is eigenlijk ook voor mezelf oppervlakkig, want niet waar mijn hele breinlichaam behoefte aan heeft (hoewel dat wel zo kan lijken, want dat bij dat ‘gelijk’ krijgen we een dopamineshot wat ons krachtiger en beloond laat voelen).
Na veel en vaak ontdekken hoe een mens werkt en specifiek mijn eigen zenuwstelsel, is er nu midden in dit automatische zenuwstelsel- en interactiepatroon een gaatje voor een andere keuze.
Het ongemak van een andere keus uitvoeren
En in plaats van meer argumenten en uitleg, nam ik even tijd om te voelen, via mijn wijze mijn lijf. En vandaar uit deelde ik met hem:
‘mijn zenuwstelsel staat zo aan in dit moment, het heeft tijd nodig zonder praten. Wil je nu alleen een hand op me leggen?’
Echt niet gemakkelijk. Want deze verhalen hielpen me vaak prima via gedachten (en daden) als ‘ik los het zelf wel op, dat lukt sowieso’. Of ‘hij weet toch dat dat iets ouds in mijn triggert ‘genegeerd worden‘, zou hij wel rekening mee mogen houden, ik kom gewoon op voor mezelf’.
Kortom: die oude neigingen (verhalen) in me vonden dat er geen andere keuze was, en zeker die laatste vraag te ver gaan: iemand die mij in dit moment niet wil begrijpen, of rekening met me wil houden, zo’n kwetsbare vraag stellen. Ook nog met het risico dat hij ‘nee’ zegt, of het niet wil doen. Ben malle pietje niet.
Toch, dat gaatje was er, ik kon er naar kijken, naar dit hele schouwspel van gedachten, emoties, reacties, interpretaties en zenuwstelsels.
En ik kon het aan om bovenstaande (en andere) verhalen in mijn hoofd over dit moment, over hem, over ons, niet te geloven en er dus niet op door te denken en voelen.
Het moment delen ipv uit de verhalenlaat levensenergie stromen
In plaats daarvan bleef ik puur bij mijn biologische staat van zijn. En reikte uit met die vraag. Waar hij met ja of nee op kon reageren en ook die beide was ik bereid te dragen.
We werden toen beiden stil en hij legde zijn hand op mijn rug. Eerst nog wat onwillig, of nou ja, dat is mijn interpretatie, misschien was het onwennig, of afwezig doordat zijn systeem de aandacht vroeg 🙂
Ik merkte hoe ik de aanraking echt kon toelaten en mijn zenuwstelsel langzaam kalmeerde. Ik ademde met de warme hand op mijn rug en voelde sensaties in me veranderen: andere hartslag, ademhaling, andere aanspanning. En ik was bewust van de energie door ons heen.
En echt, de verhalen verdwenen ook. Ik raakte de gedachten kwijt over waar ik voor mezelf moest opkomen, wat hij anders moest doen, of ik en gelijk halen was geen issue meer. Ik voelde me in een andere staat van zijn komen, waar mijn systeem me niet wil beschermen door vechten of vluchten.
Ik geloof dat ik een paar uur later bijna juichend tegen hem zei: de Polyvagaal Theorie werd belichaamd in me!!
Ik kon me uitspreken vanuit die heel andere plek, waardoor het bij hem ook iets anders deed in zijn zenuwstelsel, zonder dat alle afleidende en soms schadelijke ‘verhalen’ ook nog verwerkt moesten.
Zo zonder die trigger-autorespons, stroomde levensenergie vrijuit vanuit onze ware natuur.
PS. Niet omdat dit nu altijd zo gaat, haha, i love de menselijke emotie, maar het is een innerlijke vrijheid diep te ervaren dat er keuze is, en als ik soms die keuze niet voel, te weten dat die er wel is en de volgende keer wel weer voelbaar is.
Er kwamen daarna nog eindeloos veel zenuwstelsel-ontdekmomenten, tussen ons, met de kinderen, met vrienden en vreemden, in ziektesymptomen, als reactie op gedachten en emoties, in de natuur en de samenleving. Ik laat het graag doorstromen vanuit mijn belichaamde ervaring tijdens elk retraite, elk coachtraject en elke yogales in meer of mindere mate.
PPS. Als je nu graag meer in je zenuwstelsel wil duiken, met de invloed op interactie en emoties en hoe wij mensen ‘werken’ in de wereld om vanuit een speels ontdekkende geest het leven meer te laten stromen: welkom bij de 3 maandstraining Belichaamd Leiderschap. Start in september.
Kom je top down (cognitief en theoretisch) en bottom-up (vanuit het lichaam) met ons mee ontdekken? We laten samen met de groep de training steeds weer ontstaan.
De stilte riep me luid deze afgelopen tijd. In isolatie op een Franse Berg. Zijn met wat is. Zonder te willen redden (mezelf of anderen) of meteen in de actie te gaan terug naar functioneren.
Ik ben. Zonder bezwering van de onrust, of dat nou gaat via oproepen tot lock down, complotinzichten of positieve energie het universum in sturen. Ik zag bijzondere online initiatieven, toch wilde mijn lijf, mijn ziel, niet mee.
Re-ti-rare – terugtrekken naar binnen, naar de essentie, de zingeving, daar was de flow.
Waar wil ik zijn? Hoe wil ik zijn? Met wie wil ik zijn? Hoe draag ik bij aan het grote geheel?
We vertrokken de eerste dag tegen de stroom in. Scholen dicht, alle lessen vervielen en dus ook al onze inkomsten. Naar de (waarschijnlijke) lockdown in Frankrijk, naar een uitgestorven bergdorp vol schone lucht, sneeuw, zon en liefde met familie.
Om te diep te verbinden met de aarde en het niet-weten. Ik luister naar de berg in volledige isolatie.
Week 1 ging voorbij zonder dat ik iets poste op mijn tijdlijn, zonder dat ik inging op de vele mails met gratis online aanbod, zonder Netflix en met slechts een enkel whatsapp contact.
De kinderen startten vanuit de sneeuw met thuis-scholing. Ze werkten waar ze wilden en speelden waar nodig. Veel dus.
Als ik mijn iPad pakte omdat van alle kanten ideeën aangereikt waren om online toch aan inkomen te komen, legde ik hem binnen minuten weer weg. Niet uit de angst om zichtbaar te zijn, niet omdat ik me lamlendig voel of niet betrokken ben. Maar omdat mijn lichaam me de weg wees.
Wees stil. Ben hier.
Laat de digitale wereld. Luister naar de vogels, de beek die zich vult met smeltwater en de innerlijke roering. Voel de zon, de kou op deze hoogte en ruik de aarde. En dat deed ik.
Ik zong dagelijks om 8 uur s morgens in mijn eentje naar de berg een mantra. Omdat de plek in de zon me trok en ik er vanzelf heen liep. En elke dag bij dezelfde regel kwamen er tranen in mijn ogen en diep ontspanning, Het gaat over gedragen worden. Het grotere geheel, waar de berg met zijn grillige vorm symbool voor staat: het weet, wat ik niet weet. De berg laadt me op en daagt me uit.
Deze week was mijn richting voor onze kinderen, mijzelf, ons nieuwe gezin van 9 en de rest van de wereld: verbinding onder de oppervlakte, veilig gedragen voelen, emoties laten stromen, rouw erkennen, voeding voor lichaam en ziel ontvangen en volop genieten.
‘Hoe draag ik daarmee bij aan het grote geheel?’, vroeg ik, omdat de woorden nog ontbraken bij mijn diepere weten. Een mooi mens antwoordde me: ‘Hoe meer we ons verankeren, hoe meer we bedding creëren met zn allen, van rust, liefde. Dus ja, zo draag je juist bij aan het grotere geheel’. Een andere vriendin appte me: ‘mooi hoe jullie een andere manier van kijken voorleven’. En dat steunde me de ruimte te nemen om in de stilte te zijn en te wachten, te laten ontstaan als het tijd is.
We deden ook veel wel.
We aten twee keer per dag gezond met groenten en namen nodige supplementen. We klommen dagelijks de berg op, buiten adem, en speelden met sleetjes.
We hielpen elkaar door te zitten met verwarring en voorbijkomende angsten. We bespraken nieuws en deelden wat dat met ons hoofd en energie deed, zetten het uit en weer aan en weer uit. We voelden angst toen Tim koorts kreeg en zich beroerd voelde, net als mijn zus en later Jana en Isha, maar ook nabijheid en vertrouwen.
We hielpen de kinderen met schoolwerk en leerden daar zelf van. We lieten kinderen uithuilen en uitrazen in onze veilige armen en aandacht.
We starten elke dag op in verbinding met beide gezinnen, via yoga, gekke spelletjes en een eigenwijsje voor de dag en lieten oma in Nederland via beeldbellen meedoen. We schreven enkele oprechte mails en wensen aan geliefden overal ter wereld. Tim en ik lagen dagelijks tegen elkaar aan, liefde die overvloedig doorstroomt.
We vierden een hele dag de lente met taart, muziek, buitenspelen en zaadjes planten. We vonden de eerste paarse bloempjes naast de paden waar de sneeuw net weg is. We zien de lucht steeds blauwer worden. Ik las met tranen in mijn ogen ‘en de lente wist het niet’ voor aan zus en lief.
We dansten een avond uitbundig met elkaar op ‘Leef alsof het je laatste dag is!’.
Ik ging op alle perspectieven staan rond dit virus en de ontregeling van de samenleving. Ik doorvoelde ze zover dat kan. Het gaat er niet om wat waar is. Het zijn allemaal delen van de werkelijkheid. Angst is geen tegengestelde van liefde, het is er deel van.
Lief en ik liepen met woorden, gevoelens en voorbeelden om de kern heen, de kern waar deze wereldwijde situatie een gevolg of uiting van is. ‘Een lek in het zwijgen’ noemen wij dat, naar een dichtregel die we in poëziedorp Watou leerden kennen.
Het onzegbare, te groot voor ons cognitieve brein, maar van essentiële waarde om aandacht aan te geven en er dus samen om heen te blijven lopen.
Ik ben vrij om te kiezen waar ik me mee wil verbinden. Jij ook.
En vandaag voelde ik hoe de energie veranderde. Er wil meer in actie door me heen, ook wat online, ook met bijdragen wat ik vanaf mijn unieke plek bij te dragen heb. Ik ben nieuwsgierig naar hoe.
Vandaag was de eerste dag hier dat de zon niet scheen en ‘mijn ‘ (the one I talk to) berg in de wolken hing. En ik ging na onze yogastart, schooljuf-rol en ontbijt alleen de berg op, hijgend door de sneeuw, hoorde de bomen kraken, vond de eerste lentebloemen, zakte tot mijn knieën in de sneeuw (weet je hoe zwaar het dan is om zelfs maar 20 meter te lopen?!) en rolde zijwaarts de berg af. Gewoon om levenslust ultiem te ervaren. Zodat ik daarvan vol gevoed weer door kan geven, naast zingeving (incl rouw, emoties, betekenis geven) en modderige spiritualiteit.
De eerste cliënt mailde me zojuist voor een online afspraak. Flow. Synchroniciteit.
Ik ben dankbaar. Dat we onze buik-keuzes volgen. Ondanks twijfel toch de vertraging en de afstemming volgen. Tegen de stroom in lijkt het soms, maar het is misschien eerder surfen op de onderstroom.
